«Գրողները հոգու ճարտարապետներն են, Մովսես Պչաքճյանը կարծես թե հայի հոգու ճարտարապետն է»

Ընթերցողի սեղանին է ՄՈՎՍԵՍ ՊՉԱՔՃՅԱՆԻ «Երկերի լիակատար ժողովածուի» չորրորդ հատորը: Գրքի շնորհանդեսը նշվեց ՀԳՄ «Գրական ակումբում»:

«Հայաստան» հրատարակչության տնօրեն Վահագն Սարգսյանը նշեց, որ Մովսես Պչաքճյանը հայտնի է որպես արձակագիր: «Երկերի լիակատար ժողովածուի» առաջին, երկրորդ, երրորդ հատորներում տեղ են գտել նրա պատմվածքները, վեպերը, նոթերը: «Մովսես Պչաքճյանը լավագույնս շարունակում է սփյուռքի այն ավանդույթները, որ ձևավորվել էին ցեղասպանությունից հետո: Նա Ֆրանսիայի Շահնուրյան դպրոցի վերջին մոհիկանն է: Նոր գրքում տպագրվել է «Անկարելի կարելին» պիեսը, որը բեմադրվել է երեք անգամ, տարբեր միջօրեականներում` Հայաստանում, Փարիզում, վերջերս` Կանադայում: Գրքում տեղ են գտել նաև բանաստեղծությունները, օրագրություները, որը գեղարվեստական, սյուժետային գիծ ունի, մահվան ու կյանքի մի մեծ փիլիսոփայություն է: Գրողները հոգու ճարտարապետներն են, Մովսես Պչաքճյանը կարծես թե հայի հոգու ճարտարապետն է»:
Գրականագետ, սփյուռքահայ անվանի գործիչ Մարգար Շարապխանեանը նկատեց, որ սփյուռքահայ գրողներից միայն Պչաքճյանի ամբողջական գործերն են հրատարակվել Հայաստանում: Նրա բնորոշմամբ` սփյուռքահայ գրող լինելն աշխարհի ամենադժվար գործերից մեկն է, բայց նաև ամենահաճելի: Ինչպես որ գրելը տանջանք է, բայց իսկական գրողի համար գրելը նաև հաճույք է:
Մեզ հետ զրույցում Մովսես Պչաքճյանն ասաց, որ իր գործերից առանձնացնում է «Լուսավոր աչքերով օտարականը», բոլոր գործերը ինքնակենսագրական հիմք ունեն, թեև գրված են երրորդ դեմքով: Ցեղասպանության մասին չի գրում, բայց ասում է, որ իր գրքերը Հայաստանի մասին են, ու այսպես թե այնպես առնչվում են ցեղասպանության թեմային: Նրա գրքերը մեծ պահանջարկ ունեն սփյուռքում, ընթերցողներից ստանում է մեծ թվով նամակներ, որոնք տեղ են գտել չորրորդ հատորյակում: Նշենք, որ գիրքն արժե 2500 դրամ, շնորհանդեսի օրը վաճառվում էր 1000 դրամով:
Մովսես Պչաքճյանի հատորյակները լույս են ընծայվում ՎիվաՍել-ՄՏՍ ընկերության գլխավոր տնօրեն Ռայլֆ Յիրիկյանի հովանավորությամբ:
Գրականագետ Դավիթ Գասպարյանը հաճախ է անդրադարձել սփյուռքահայ գրողին, սակայն երեկոյի ժամանակ նա մեկ այլ հարց բարձրացրեց, նշելով, որ աստիճանաբար պետք է օգտագործել հայ գրականություն հասկացությունը. «Ի՞նչ է նշանակում սփյուռքահայ գրականություն: Սոնա Վանը, Թամար Հովհաննիսյանը ապրում են արտերկրում, գրքերը տպագրում են այստեղ, իրենց ընթերցողն այստեղ է: Արևմտահայ գրողներն ինչքան շատ լինեն, այնքան լավ, բայց հիմա խառնվել են իրար և՛ արևմտահայերենը, և՛ արևելահայերենը: Ասել, թե սփյուռքահայ գրականության հիմքը արևմտահայերենն է, արդեն ճիշտ չէ: Այդ տարբերակումը վերանայելու ժամանակն է: Դպրոցական դասագրքերում միասնական է, չի տարբերակվում, բայց բարձրագույն ուսումնական հաստատություններում սփյուռքահայ գրականությունը առանձին առարկա է դիտվում-ուսուցանվում, հայրենի կոչված գրականությունն էլ` առանձին»: Անդրադառնալով օրվա հերոսին, վստահեցրեց, որ Պչաքճյանը չի բավարարվի չորս հատորյակով: Առջևում նոր հատորներ են սպասվում:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ